Trong môi trường công nghiệp, giày bảo hộ lao động là vật dụng không thể thiếu để đảm bảo an toàn cho người lao động. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ sự khác biệt giữa giày bảo hộ cách điện và giày chống tĩnh điện – hai loại giày nghe có vẻ “na ná”, nhưng thực chất chức năng hoàn toàn trái ngược.
Chỉ cần chọn sai, rủi ro về điện giật, cháy nổ hay hư hại linh kiện có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Vậy làm sao để phân biệt chính xác giày cách điện và giày chống tĩnh điện? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
2. Giày bảo hộ cách điện là gì?
Giày bảo hộ cách điện (Insulating Safety Shoes) được thiết kế để ngăn dòng điện đi qua cơ thể người, bảo vệ khỏi nguy cơ điện giật từ nguồn điện cao áp.
Ứng dụng:
Thợ điện, kỹ sư điện lực
Nhân viên bảo trì trạm biến áp
Công nhân sửa chữa đường dây cao thế
Kỹ thuật viên cơ điện công nghiệp
Đặc điểm cấu tạo:
Đế giày: Làm từ cao su hoặc PU đặc biệt, có khả năng chịu điện áp 18kV – 20kV mà không dẫn điện.
Thân giày: Da thật hoặc da tổng hợp, không chứa kim loại và không thấm nước.
Miếng lót: Cách điện tuyệt đối, không có sợi carbon hay kim loại.
Thiết kế: Không có đinh, khoen hoặc chi tiết kim loại để đảm bảo an toàn điện.
Chức năng chính:
Ngăn không cho dòng điện truyền qua người khi tiếp xúc với thiết bị hoặc môi trường có điện áp cao. Nói cách khác, giày cách điện “chặn điện”.
3. Giày chống tĩnh điện là gì?
Giày chống tĩnh điện (Antistatic Safety Shoes) lại có cơ chế hoạt động ngược hoàn toàn với giày cách điện.
Mục đích của chúng là tiêu tán điện tích tĩnh điện sinh ra khi người lao động di chuyển, nhằm ngăn ngừa tia lửa điện hoặc hư hại linh kiện điện tử.
Ứng dụng:
Nhà máy điện tử, lắp ráp vi mạch
Phòng sạch (cleanroom)
Xưởng sơn, kho xăng dầu, hóa chất dễ cháy
Cơ sở sản xuất y tế, thiết bị chính xác
Đặc điểm cấu tạo:
Đế giày: Làm từ cao su carbon hoặc PU có phụ gia dẫn điện nhẹ.
Thân giày: Có thể chứa sợi carbon giúp dẫn điện yếu để điện tích tản ra đều.
Miếng lót: Dẫn điện nhẹ, giúp dòng điện tĩnh được xả xuống đất an toàn.
Ký hiệu: Thường có logo hình tia sét trong tam giác vàng (ESD Safe).
Chức năng chính:
Giúp xả bớt điện tích dư trên cơ thể để tránh phóng điện gây cháy nổ hoặc hỏng linh kiện. Tức là, giày chống tĩnh điện “xả điện”, không phải “chặn điện”.
4. So sánh chi tiết: Giày cách điện và Giày chống tĩnh điện
| Tiêu chí | Giày cách điện | Giày chống tĩnh điện |
|---|---|---|
| Mục đích sử dụng | Ngăn điện giật từ nguồn điện cao áp | Ngăn tích tụ tĩnh điện, tránh cháy nổ và hư linh kiện |
| Cơ chế hoạt động | Cách ly hoàn toàn dòng điện | Dẫn điện nhẹ, tiêu tán điện tích xuống đất |
| Điện trở | Rất cao (>10⁶ Ω) | Thấp (10⁵ – 10⁸ Ω) |
| Vật liệu đế | Cao su cách điện, PU đặc | Cao su carbon, PU có phụ gia dẫn điện |
| Thân giày | Không chứa kim loại, không dẫn điện | Có thể chứa sợi carbon hoặc kim loại nhỏ |
| Ứng dụng | Ngành điện lực, trạm biến áp | Nhà máy điện tử, phòng sạch, xưởng sơn |
| Cảnh báo an toàn | Không dùng trong môi trường dễ cháy nổ | Không dùng gần nguồn điện cao áp |
| Ký hiệu trên giày | EH (Electric Hazard) | ESD / Antistatic / hình tia sét vàng |
5. Tại sao giày chống tĩnh điện không phải là giày cách điện?
Nhiều người nhầm tưởng rằng giày chống tĩnh điện cũng có khả năng cách điện vì cùng “liên quan đến điện”.
Nhưng trên thực tế, hai loại giày này hoạt động trái ngược hoàn toàn về cơ chế:
Giày cách điện được thiết kế để ngăn dòng điện truyền qua cơ thể, với điện trở cực cao. Nó tạo ra một “lớp cách ly” giữa người và mặt đất, bảo vệ khỏi điện giật.
Cơ chế: Cô lập điện hoàn toàn.Giày chống tĩnh điện lại cần dẫn điện nhẹ, để các điện tích tĩnh sinh ra khi ma sát được thoát dần xuống đất.
Nếu dùng giày cách điện trong môi trường cần chống tĩnh điện, điện tích không thể xả ra, dẫn đến phóng tia lửa, cháy nổ hoặc hư linh kiện điện tử.
Cơ chế: Dẫn điện có kiểm soát.
Vì vậy, giày chống tĩnh điện tuyệt đối không thể dùng để chống điện giật, và giày cách điện cũng không dùng được trong môi trường chống tĩnh điện. Chọn sai loại giày có thể gây nguy hiểm cho cả người và hệ thống thiết bị.
6. Sai lầm phổ biến khi chọn giày bảo hộ điện
6.1 Dùng giày chống tĩnh điện để sửa điện cao áp
Giày chống tĩnh điện (ESD/Antistatic) có tính dẫn điện nhẹ, giúp xả điện tích.
Nếu mang loại này khi sửa điện cao áp, dòng điện có thể xuyên qua giày, gây điện giật nguy hiểm.
>> Luôn chọn giày cách điện (EH/Insulating) đạt chuẩn ASTM/EN khi làm việc với nguồn điện.
6.2 Dùng giày cách điện trong phòng sạch hoặc nhà máy điện tử
Giày cách điện ngăn dòng điện hoàn toàn, khiến điện tích tĩnh không thoát được, dễ gây phóng tia lửa, cháy nổ hoặc hư linh kiện.
>> Chỉ sử dụng giày chống tĩnh điện/ESD trong môi trường yêu cầu kiểm soát tĩnh điện.
6.3 Không kiểm tra định kỳ
Giày bị rách, ẩm, dính dầu hoặc mòn đế sẽ mất khả năng bảo hộ điện.
>> Kiểm tra giày mỗi 3–6 tháng, đo điện trở khi cần, và thay mới khi không đạt chuẩn.
6.4 Mẹo chọn đúng giày bảo hộ điện
Đọc ký hiệu trên giày:
EH / Insulating → Cách điện.
ESD / Antistatic → Chống tĩnh điện.
Chọn theo môi trường làm việc, không theo cảm tính.
Không dùng chung giữa các khu vực có yêu cầu điện khác nhau.
7. Cách nhận biết nhanh bằng mắt thường
Giày cách điện: Đế dày, nặng, thường màu đen, không chi tiết kim loại, da trơn, kín nước.
Giày chống tĩnh điện: Nhẹ, mềm, nhiều mẫu dạng sneaker, có logo ESD hoặc tia sét vàng, thông thoáng hơn.
Ngoài ra, các thương hiệu uy tín thường in tem kiểm định điện trở ở đế hoặc lưỡi gà giày — hãy kiểm tra khi mua.
8. Tiêu chuẩn kiểm định quốc tế
| Loại giày | Tiêu chuẩn phổ biến | Nội dung chính |
|---|---|---|
| Giày cách điện | ASTM F2413 (Mỹ), EN 50321 (EU) | Chịu điện áp cao, không dẫn điện |
| Giày chống tĩnh điện | EN ISO 20345 – ESD, ASTM F2892 | Giới hạn điện trở trong khoảng 10⁵ – 10⁸ Ω |
Ở Việt Nam, sản phẩm phải đạt chứng nhận hợp quy QCVN 04:2016/BLĐTBXH để được lưu hành hợp pháp.
9. Môi trường nên dùng từng loại giày
| Môi trường làm việc | Loại giày phù hợp |
|---|---|
| Trạm điện, điện cao thế | Giày cách điện |
| Nhà máy điện tử, bo mạch | Giày chống tĩnh điện |
| Kho xăng dầu, sơn, hóa chất | Giày chống tĩnh điện |
| Xưởng cơ điện, máy hàn | Giày cách điện |
| Phòng sạch, thiết bị y tế | Giày chống tĩnh điện |
| Công trường ngoài trời | Giày cách điện |
10. Cách bảo quản giày bảo hộ điện đúng cách
Giữ khô ráo: Không để giày ẩm, ngập nước.
Vệ sinh nhẹ nhàng: Dùng khăn ẩm, không dùng dung môi.
Kiểm tra định kỳ: Đo điện trở đế giày 3–6 tháng/lần.
Thay mới sau 12 tháng hoặc khi đế mòn, rách.
Một đôi giày đạt chuẩn có thể bảo vệ tính mạng và tài sản hàng triệu đồng trong sản xuất.
11. Kết luận
Giày bảo hộ cách điện và giày chống tĩnh điện có cùng mục tiêu bảo vệ người lao động, nhưng nguyên lý hoạt động hoàn toàn trái ngược.
Vì vậy, chọn sai loại giày không chỉ khiến việc bảo hộ mất tác dụng, mà còn có thể gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng hoặc làm hỏng dây chuyền sản xuất.
Giày cách điện (Insulating / EH):
Dành cho người làm việc trong ngành điện, cơ khí điện, trạm biến áp, công trình cao áp.
Công dụng là ngăn hoàn toàn dòng điện truyền qua cơ thể, bảo vệ khỏi nguy cơ điện giật.Giày chống tĩnh điện (ESD / Antistatic):
Dành cho phòng sạch, nhà máy linh kiện điện tử, khu vực dễ cháy nổ hoặc chứa hóa chất bay hơi.
Công dụng là xả điện tích tĩnh ra đất an toàn, giúp ngăn tia lửa điện và bảo vệ thiết bị nhạy cảm.
Nguyên tắc vàng:
Hiểu đúng tính chất điện của môi trường làm việc.
Chọn đúng loại giày phù hợp tiêu chuẩn.
Kiểm tra định kỳ tình trạng giày và thay mới khi không đạt.
Chỉ với ba bước đơn giản này, doanh nghiệp và người lao động có thể phòng ngừa rủi ro, duy trì an toàn, và tối ưu hiệu suất sản xuất lâu dài — vì một đôi giày đúng chuẩn có thể cứu cả mạng người và cả dây chuyền sản xuất.
