Trong các nhà máy điện tử, khu công nghiệp, phòng sạch, dây chuyền lắp ráp linh kiện… hiện tượng phóng tĩnh điện (ESD – Electrostatic Discharge) luôn là “kẻ thù thầm lặng” gây hỏng hóc sản phẩm, chập mạch, giảm năng suất và tiềm ẩn nhiều rủi ro mất an toàn. Chính vì vậy, bên cạnh thảm chống tĩnh điện, vòng đeo tay ESD, găng tay phòng sạch…, giày chống tĩnh điện đã trở thành một trong những trang bị bắt buộc cho người lao động.
Vậy giày chống tĩnh điện là gì? Cấu tạo ra sao? Công dụng như thế nào? Và làm sao để chọn đúng loại đạt chuẩn cho môi trường làm việc? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết, giúp doanh nghiệp và người lao động hiểu rõ để sử dụng đúng – đủ – an toàn.
1. Giày chống tĩnh điện là gì?
Giày chống tĩnh điện (ESD Safety Shoes) là loại giày bảo hộ được thiết kế đặc biệt để phân tán lượng điện tích trên cơ thể người xuống mặt đất, giúp kiểm soát tĩnh điện, ngăn ngừa tích tụ và hạn chế phóng tia điện gây hỏng linh kiện, thiết bị điện tử.
Khác với giày bảo hộ thông thường, giày chống tĩnh điện có điện trở từ 10⁵ – 10⁹ Ohm, đảm bảo lượng tĩnh điện dư trên cơ thể người được dẫn truyền từ từ, không gây sốc tĩnh điện và không tạo tia lửa điện.
Giày chống tĩnh điện được sử dụng ở đâu?
Nhà máy sản xuất linh kiện điện tử
Xưởng lắp ráp bo mạch, bán dẫn
Phòng sạch, phòng thí nghiệm
Nhà máy sản xuất thiết bị y tế – quang học
Khu vực làm việc có yêu cầu kiểm soát ESD
Trung tâm sửa chữa thiết bị công nghệ cao
Trong môi trường này, chỉ một tia tĩnh điện nhỏ cũng có thể làm hỏng sản phẩm trị giá hàng chục đến hàng trăm triệu. Vì vậy, giày ESD là “lá chắn” quan trọng giúp bảo vệ thiết bị – con người – quy trình sản xuất.
>> Xem thêm: Cách phân biệt giày chống tĩnh điện và giày cách điện đơn giản
2. Vì sao tĩnh điện nguy hiểm? Tại sao phải dùng giày chống tĩnh điện?
Nhiều người thường cho rằng tĩnh điện là hiện tượng nhẹ, chỉ gây cảm giác tê nhẹ khi chạm vào kim loại. Nhưng trong sản xuất điện tử, tĩnh điện có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng:
2.1. Gây hỏng linh kiện điện tử
Một số chip, cảm biến, bo mạch vô cùng nhạy với tĩnh điện. Chỉ cần điện tích vài chục volt là có thể làm:
Cháy các cổng IC
Hỏng vi mạch
Lỗi chức năng thiết bị
Giảm tuổi thọ linh kiện
Điều này khiến sản phẩm lỗi dây chuyền, gây tổn thất lớn.
2.2. Gây gián đoạn sản xuất và tăng chi phí
Khi tĩnh điện gây hỏng linh kiện:
Sản phẩm phải kiểm tra lại
Tăng thời gian hoàn thiện
Tăng chi phí bảo hành, sửa lỗi
Ảnh hưởng tiến độ giao hàng
Tất cả đều tạo ra thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.
2.3. Gây nguy cơ cháy nổ trong môi trường đặc biệt
Một số khu vực chứa dung môi, khí dễ cháy, hóa chất… tia tĩnh điện có thể kích hoạt cháy nổ.
Vì vậy, kiểm soát tĩnh điện bằng giày chống tĩnh điện là biện pháp bắt buộc, mang tính an toàn – kỹ thuật – phòng ngừa sự cố.
3. Cấu tạo của giày chống tĩnh điện – Vì sao nó có thể phân tán điện tích?
Giày chống tĩnh điện được thiết kế khác biệt so với giày thông thường. Một đôi giày ESD thường gồm:
3.1. Đế giày chống tĩnh điện
Là phần quan trọng nhất, được làm từ:
PU (Polyurethane) chống tĩnh điện
Cao su pha vật liệu dẫn điện
EVA hoặc PVC đặc biệt
Đế giày có điện trở kiểm soát, đảm bảo dẫn truyền điện tích từ cơ thể xuống sàn.
3.2. Miếng lót ESD
Lót giày bằng sợi carbon hoặc vật liệu có tính phân tán tĩnh điện
Hỗ trợ thoát điện tích từ bàn chân
Tạo cảm giác êm ái, thoáng khí
3.3. Upper (thân giày)
Chất liệu có thể là:
Da công nghiệp
Da thật
Vải canvas chống tĩnh điện
Vải lưới kết hợp sợi carbon
Tùy môi trường làm việc mà chọn loại phù hợp.
3.4. Dây dẫn tĩnh điện bên trong giày
Một số mẫu giày có dây dẫn nối từ miếng lót đến đế giày, đảm bảo dòng điện tích được phân tán đều và liên tục.
Nhờ cấu trúc này, khi người lao động di chuyển, giày sẽ liên tục thu gom – truyền – phân tán lượng tĩnh điện, giúp cơ thể luôn ổn định, tránh tích tụ điện tích nguy hiểm.
4. Các loại giày chống tĩnh điện phổ biến trên thị trường
Tùy nhu cầu sử dụng, giày ESD được chia thành nhiều loại:
4.1. Giày chống tĩnh điện thể thao
Nhẹ, thoáng khí
Thiết kế trẻ trung
Phù hợp công nhân đứng lâu, di chuyển nhiều
Dùng trong nhà máy điện tử, xưởng lắp ráp
4.2. Giày chống tĩnh điện dạng sandal
Mở mũi hoặc mở gót
Thoáng, ít bí
Dễ mang – dễ tháo
Phù hợp môi trường phòng sạch cấp thấp hoặc nơi nhiệt độ cao
4.3. Giày chống tĩnh điện bít mũi
Che kín toàn bộ bàn chân
Bảo vệ tốt hơn khỏi va đập nhẹ
Dùng trong phòng sạch hoặc nhà máy yêu cầu nghiêm ngặt
>> Xem thêm: Top 4 Giày Bảo Hộ Chống Tĩnh Điện An Toàn, Chất Lượng Nhất
4.4. Giày chống tĩnh điện có mũi thép / mũi composite
Kết hợp bảo hộ lao động + chống tĩnh điện
Phù hợp kho hàng, xưởng sản xuất vừa phải
Bảo vệ khỏi vật nặng rơi
4.5. Giày phòng sạch ESD
Được sản xuất đạt chuẩn phòng sạch
Hạn chế phát sinh bụi
Chống tĩnh điện mạnh
Dùng cho phòng sạch cấp cao (ISO 5–8)
5. Công dụng nổi bật của giày chống tĩnh điện
Giày chống tĩnh điện mang lại nhiều lợi ích quan trọng:
5.1. Ngăn ngừa phóng tĩnh điện (ESD)
Công dụng chính, giúp bảo vệ:
Linh kiện điện tử
Bo mạch
Thiết bị công nghệ
Máy móc sản xuất
5.2. Tăng độ an toàn cho người lao động
Không chỉ bảo vệ thiết bị, giày cũng giúp người lao động:
Tránh sốc tĩnh điện
Hạn chế va đập nhẹ
Giảm đau chân khi đứng 8–12 giờ
5.3. Duy trì chất lượng sản phẩm
Khi tĩnh điện được kiểm soát tốt:
Tỷ lệ sản phẩm lỗi giảm
Quy trình sản xuất ổn định
Tiết kiệm chi phí kiểm lỗi
5.4. Đáp ứng tiêu chuẩn ESD quốc tế
Nhiều nhà máy, đặc biệt là FDI, yêu cầu:
IEC 61340
ANSI/ESD 20.20
ISO Class Cleanroom
Giày chống tĩnh điện giúp doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn dễ dàng.
6. Cách chọn giày chống tĩnh điện chuẩn – đúng – phù hợp
Để chọn đúng loại giày ESD chất lượng cao, bạn nên chú ý các yếu tố sau:
6.1. Chọn đúng điện trở giày
Giày ESD tiêu chuẩn: 10⁵ – 10⁹ Ohm
Không nên chọn giày quá dẫn điện (dưới 10⁵ Ohm) vì dễ gây cảm giác giật nhẹ
Không chọn giày điện trở quá cao vì không có tác dụng chống tĩnh điện
6.2. Chất liệu và độ thoáng
Công nhân đứng lâu: nên chọn giày thể thao ESD
Môi trường nóng: ưu tiên sandal chống tĩnh điện
Phòng sạch: chọn giày phòng sạch hạn chế bụi
6.3. Kiểm tra chứng nhận
Một đôi giày ESD chất lượng cần có:
Chứng nhận kiểm định điện trở đế
Test vòng đời sản phẩm
Tài liệu kỹ thuật kèm theo
6.4. Chọn kích cỡ phù hợp
Mang thử từ 2–3 bước để kiểm tra độ êm
Lựa size đúng vì mang lệch sẽ giảm hiệu quả dẫn tĩnh điện
6.5. Nguồn cung uy tín
Nên mua ở:
Nhà phân phối bảo hộ lớn
Đơn vị chuyên cung cấp thiết bị phòng sạch
Có hóa đơn – CO/CQ – hỗ trợ đổi trả
7. Hướng dẫn sử dụng giày chống tĩnh điện để đạt hiệu quả tối ưu
Có giày thôi chưa đủ, cần sử dụng đúng cách để đạt hiệu quả chống tĩnh điện cao nhất.
7.1. Mang giày đúng quy định trong suốt ca làm việc
Không đi giày chống tĩnh điện rồi thay bằng giày thường vì sẽ mất tác dụng ESD.
7.2. Dùng kết hợp với thảm và sàn chống tĩnh điện
Hệ thống ESD phải đồng bộ:
Giày ESD
Thảm ESD
Vòng đeo tay
Dây nối đất
7.3. Tránh đi tất dày bằng len hoặc cotton thuần
Tất dày sẽ cản dòng điện tích truyền xuống đế giày.
7.4. Kiểm tra định kỳ điện trở giày
Thông thường mỗi 3 – 6 tháng tùy môi trường nhà máy.
7.5. Vệ sinh giày đúng cách
Không ngâm nước
Không phơi nắng quá lâu
Lau khô nhẹ bằng khăn ẩm
8. Kết luận: Giày chống tĩnh điện – Trang bị nhỏ nhưng vai trò lớn trong sản xuất hiện đại
Giày chống tĩnh điện không chỉ là một đôi giày bảo hộ thông thường, mà là một phần quan trọng của hệ thống kiểm soát tĩnh điện trong sản xuất điện tử – phòng sạch – thiết bị công nghệ cao. Nhờ khả năng phân tán điện tích hiệu quả, giày ESD giúp bảo vệ thiết bị, đảm bảo chất lượng sản phẩm, tăng an toàn lao động và giảm thiểu chi phí phát sinh do lỗi tĩnh điện.
Doanh nghiệp nên đầu tư giày chống tĩnh điện đạt chuẩn, chọn đúng loại phù hợp với môi trường làm việc và hướng dẫn nhân viên sử dụng đúng cách để đạt hiệu quả tối ưu.
